't Pallieterke - Interview met Robert Steuckers

't Pallieterke

Interview met Robert Steuckers

De belangstelling van Robert Steuckers is breed, maar binnen deze waaier heeft de geopolitiek altijd al een aparte plaats ingenomen. “De geografie is het meest standvastige in internationale relaties”, benadrukt hij. “En dat is een realiteit die door geen enkele politieke beslissing miskend kan worden”. Met hem hadden we het over Turkse ambitie, Russische vergane glorie en de al dan niet te vermijden clash met China.

Sinds jaar en dag is een onopvallend rijhuis gelegen in één van de zijstraten van het Hoogte Honderdplein in Vorst – het hoogste punt van de hoofdstad – de thuisbasis van Robert Steuckers. Het is niet enkel de plek vanwaar hij sinds jaar en dag zijn vertaalbureau runt, maar ook – en vooral – de plek waar inmiddels duizenden publicaties gestalte kregen. Precies zoals men het kan verwachten van een man die als een van de toonaangevende pennen van de nouvelle droite geldt.

Als kind van een Limburgse vader en een West-Vlaamse moeder (maar wel in Molenbeek geboren) is Steuckers (64) op onderwijsvlak een product van het naoorlogse Brussel, wat concreet betekenen dat hij zijn schoolse carrière in het Frans doorliep. Onmiddellijk is dit de belangrijkste verklaring waarom het gros van de publicaties op zijn actief ook in die taal geschreven werden. Maar anders dan vele van zijn generatiegenoten deden, ging dit niet gepaard met het verloochenen van zijn roots. Hij was scholier/student in de jaren dat het FDF haar grootste successen kende, maar hij maakte andere politieke keuzes. Noem het gerust 'rechts', zij het dat die term ietwat te vaag is om hem helemaal te typeren. Hij bewoog zich jarenlang in de kringen van de GRECE, het vlaggenschip van wat men eind jaren zestig – begin jaren zeventig als nouvelle droite is gaan bestempelen. Maar de relatie met boegbeeld Alain de Benoist bekoelde en begin jaren negentig begon hij met zijn eigen project, Synergies Européennes, dat voornamelijk in het Italiaans en het Duits werkte.

Het is niet makkelijk Robert Steuckers in een bepaald hokje te plaatsen. En eigenlijk zou het ook ongepast zijn, aangezien hij veel meer dan een politiek militant een intellectueel die op een erg eclectische manier door echte en spreekwoordelijke bibliotheken flaneert. Een aantal stokpaardjes komen steeds terug. De Conservatieve Revolutie bijvoorbeeld, niet de tegenreactie op de Franse Revolutie, maar de heterogene beweging aan ideologen en denkers uit het interbellum die men onder die noemer heeft samengebracht. Geopolitiek is er nog eentje, en onmiddellijk ook de reden van ons bezoek (Zijn drieluik “Europa”, over Europese geschiedenis en geopolitiek is bij Editions Bios in Rijsel te koop en zijn twee delen over de Duitse Conservatieve Revolutie en zijn boek over Carl Schmitt bij Editions du Lore; https://editionsbios.fr en www.ladiffusiondulore.fr ; in het Engels publiceerde hij in Australië “The European Enterprise” bij Manticore Press, https://manticore.press ).

Ottomaanse inmenging

't Pallieterke // We spreken ons op een moment dat de oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan in alle hevigheid woedt. Op zich niet voor het eerst, maar wat deze editie wel speciaal maakt is de buitenlandse inmenging, die van Turkije in het bijzonder. Hoe schat u dit in?

Robert Steuckers // “Dit is nog maar eens een hoofdstuk in een beleid dat jaren geleden al gestalte kreeg. Ahmet Davutoğlu was enkele jaren Minister van Buitenlandse Zaken onder Erdogan en gaf gestalte aan een apart beleid, ook wel eens zero-vijanden politiek genoemd. Op zich dacht hij wel in neo-Ottomaanse termen, maar hij zag dat als een zachte politiek. Een van dialoog en handel, eerder dan militair machtsvertoon zoals we dat vandaag zien. Erdogan's kijk is verschillend, het kwam tot een spanning met als gevolg dat Davutoğlu uitgeschakeld werd. Het agressieve Turkse beleid vindt in belangrijke mate zijn wortels in het verleden. Toen de Turkse Republiek na de eerste wereldoorlog en de door Atatürk gevoerde bevrijdingsoorlog ontstond, werd het een land zonder energiebronnen. Heel bewust werd bijvoorbeeld de regio rond Kirkurk uit de Republiek gehouden. In eerste instantie leverde dit geen al te grote moeilijkheden op, maar de demografische groei veranderde het plaatje. Het Turkije van vandaag is een land van 83 miljoen inwoners, maar nog steeds zonder die begeerde energiebronnen. Het is geen toeval dat ze zich zo mengen met wat er in Libië gebeurt. Of dat ze trachten hun hand te leggen op gas in het Oostelijk deel van de Middellandse Zee. Een identieke achterliggende motivatie schuilt achter hun inmenging in de Kaukasus. Of deze neo-Ottomaanse politiek kans van slagen heeft durf ik betwijfelen. Ik vrees dat de Turken hiervoor de economische basis missen.”

't Pallieterke // De inmenging is breder dan de Turkse. Iedereen lijkt wel zijn reden te hebben?

Robert Steuckers // “Er tekenen zich inderdaad verschillende bondgenootschappen af. Dat Turkije het voor Azerbeidzjan opneemt zou ik als een pro-Turkse alliantie bestempelen, geen Islamitische want Azerbeidzjan is Sjiitisch terwijl Turkije tot het Soennitische kamp behoort. Anders dan men zou denken is de steun van Rusland voor Armenië niet zo vergaand en van een pan-Orthodoxe solidariteit is beslist geen sprake. Israël schaart zich dan weer aan de kant van Azerbeidzjan, al was het maar omdat ze hen drones en ander tuig kunnen verkopen. Maar er speelt nog iets anders; een erg belangrijk geopolitiek element. Over de Chinese Zijderoute is al veel inkt gevloeid, maar een tijdje geleden werd een vergelijkbaar project tussen India, Iran en Rusland aangekondigd. Naarmate dit gestalte zal krijgen, wordt een verbinding tussen India, Iran, de Kaspische Zee en de Wolga tot aan de Witte- en Barents Zee mogelijk. Euraziatische continentale integratie is altijd iets dat vanuit Angelsaksische hoek met een scheef oog bekeken is. Door gerommel in en rond Nagorno-Karabach wil men dit project ondergraven. Niet toevallig steunen ook Oekraïne en Georgië Azerbeidzjan, twee landen die duidelijk onder Amerikaanse invloed staan. Trouwens, het nut van deze verbinding heeft haar nut ook tijdens de tweede wereldoorlog bewezen. Zonder bevoorrading via het Noorden en Zuiden was de Sovjetunie nooit in staat geweest het Duitse offensief tegen te houden.”  

Russische zwakte

't Pallieterke // Een land dat zich de voorbije assertiever, sommigen zullen zeggen agressiever, opgesteld heeft is Rusland. Het Syrische voorbeeld is hiervan het type-voorbeeld. Hebben we het hier over een (nieuwe) grootmacht in wording? Opnieuw?

Robert Steuckers // “Als ik naar alle relevante parameters kijk, dan betwijfel ik dat. Er is de manier Rusland en het regime van Poetin voorgesteld wordt enerzijds. Wat scheef zit, kan je niet recht praten, maar nog steeds bouwt men verder op de zogenaamde zwarte legende die men destijds tegen Rusland heeft gefabriceerd, het werk van de Britse geheime diensten in de 19^de eeuw ten tijde van de Krimoorlog. Dit gaat terug naar de zogenaamde Leyenda Negra, de manier waarop men het Spanje in de periode van de 15de eeuw en later in de geschiedschrijving in een erg negatief daglicht heeft geplaatst. Sindsdien is dit in tal van gevallen een beproefde tactiek geworden. Ik kan terzake het vorig jaar verschenen boek van Mark Smith, Russia's Black Legend. The Russia Anxiety: And How History Can Resolve It, warm aanbevelen. Wat zijn nu de relevante feiten? Poetin heeft zijn land gered uit de chaos die tijdens de Jeltsin-jaren ontstaan is, wat positief is. Rusland heeft ook troeven: olie, gas en andere grondstoffen, maar tegelijk is die afhankelijkheid ook hun zwakte. Vergeten we niet dat hun BBP niet groter is dan dat van de Benelux, zij het voor een veelvoud aan inwoners. En dat laatste is ook een probleem. Het land kent een sterke demografische recessie. Stuk voor stuk zijn dat elementen die me doen concluderen dat het potentieel om een challenging grootmacht te worden zonder Europa beslist niet aanwezig is.”. Rusland redt zichzelf alleen met de steun van Duitsland (dus Europa) maar nu is Duitsland ook erg ziek en schijnt onbekwaam te zijn, een eigen geopolitiek door te voeren.  

Een vermijdbaar conflict met China

't Pallieterke // De opmars van China is onmiskenbaar, wat zich vertaalt in een grotere assertiviteit, vooral dan in Azië. Is een clash met de VS onvermijdelijk, zoals vele analisten vrezen. Kan de val van Thucydides nog vermeden worden?

Robert Steuckers // “We mogen niet vergeten dat China vandaag haar plaats in de wereldorde inneemt omdat er ruimte vrijgekomen is. Het narratief van de VS wordt in de brede wereld maar zeker in Azië niet meer aangenomen. De Amerikanen hebben er trouwens bewust voor gekozen niet meer de prominente aanwezige rol van vroeger te spelen. En over de volledige afwezigheid van Europese assertiviteit spreken we dan nog niet. De Chinese ambitie en de manier waarop ze deze uitvoert is voor iedereen duidelijk, maar het is een reus op lemen voeten. De sociale wanverhoudingen zijn hun zwakte. Om deze onder bedwang te houden is een forse economische groei nodig. Als deze opeens zou uitblijven, zou dat enorme maatschappelijke spanningen teweeg brengen. Dit in combinatie met een imperial overstretch van een steeds groter gebied waarin Peking zich wil laten gelden, zou sneller dan men denkt een einde kunnen maken aan de internationale Chinese droom. Maar of het tot een clash komt, zal ook van de VS afhangen. De keuze voor Trump is er een voor meer autarkie en het grondig bijstellen van de imperiale ambities. Je kan je trouwens afvragen over dergelijke projecten nog wel over een voldoende breed draagvlak beschikken. Met de sociale problemen, antifa-gedoe, BLM of nog het gender-militantisme zie je toch meer dat de maatschappelijke consensus helemaal zoek is geraakt. Samengevat: ik zou toch geen te deterministische kijk hebben op de Amerikaans-Chinese verhoudingen.”

 Michaël Vandamme

“Brussel is een stad van parallelle samenlevingen geworden”

Urbi et orbi. De stad en de wereld. Naast zijn kijk op internationale betrekkingen en geopolitiek in het bijzonder, is ook Brussel een thema dat Robert Steuckers bezig houdt. De stad dus – zijn stad en de plaats waar hij heel zijn leven al woont. “Het wordt hier erger en erger, heel eenvoudig”, lacht hij cynisch. “In deze stad loopt gewoonweg te veel volk rond. Je krijgt een sterke sociale tegenstelling, met een wegtrekkende middenklasse, en tal van maatschappelijke problemen die iedereen kan vaststellen, voor zover men niet verblind is door politieke correctheid. Nu is er nog een periode geweest dat immigratie het uitzicht van deze stad fors veranderd heeft. Tijdens de periode 1880 en 1914 kwamen er voor elke autochtone inwoner zomaar even 17 nieuwkomers uit de andere provincies bij. Zo iemand was bijvoorbeeld Léon Trésignies, de held van de eerste wereldoorlog. Zijn geschiedenis voor de eerste wereldoorlog was die van een arme eenvoudige volksmens: aangekomen uit Charleroi, verloor hij zijn baan in Vorst toen de oorlog begon. Dat is ook de reden waarom hij zich bij het leger heeft gemeld. In een stad die zo planloos groeit, gaat het organische van een samenleving verloren. Men kampeert ergens naast elkaar, zonder dat je van een heus samenleven kan spreken. Dit stelt zich vandaag scherper dan ooit. Brussel is een amalgaam van parallelle samenlevingen geworden.”