V. Eggermont: De Delta Optie

Uit den Ouden Doosch: Gastschrijver Vik Eggermont

In 1980 werd met haast-en-spoed (zelden goed uiteraard!) een ‘regionalisering’ door het parlement gejaagd. ‘Met de karwats’ werd toen gezegd. De volksvertegenwoordiging, of wat er moet voor doorgaan, wist niet eens duidelijk waarover het ging (er doen terzake enkele typische anekdotes de ronde!).

Eén ding staat vast: ze voldoet niemand. Voor de een gaat ze niet ver genoeg, voor de andere gaat ze veel te ver. Hoe dan ook: ze maakt dit land, ingevolge een ingewikkelde structuur, onbestuurbaar. Onregeerbaar door haar onduidelijke en elkaar overlappende bevoegdheden, waarin de chaos welig tiert.

De kernvraag is bij dit alles: wensen de taalgroepen in dit land eigenlijk nog wel samen te leven? Dat is een vraag die vooraf dient beantwoord te worden.

Maar met dien verstande dat men er dan tevens ook de vraag bij stelt: heeft één der partijen (of beide) wel écht zo veel te winnen bij de scheiding?

Het is ons opgevallen dat slechts zeer weinig burgers van dit land, buiten de milieus der extremen, daarop zo maar een positief antwoord durven geven. En daarom moet men nog niet eens met een verstarde ‘belgicist’ te doen hebben.

Maar wat dan wel?

Geen scheiding, maar dan toch een andere vorm van samenleven, die geen uitstaans meer heeft met la Belgique-de-papa van 1830. Want die vorm heeft afgedaan. Is dood. Morsdood.

Mogen we even enkele essentiële punten in herinnering brengen? De eerste oorzaak van de huidige situatie, ligt bij de intentie zelf waarmee in 1830 deze staat werd opgericht. Toen werd vernietigd wat in Europa een echt groot land had kunnen worden. Een land dat van nature uit voorbeschikt was om een speciale rol te spelen in dit continent. Wij bedoelen: het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden.

In de plaats daarvan kregen wij: een gecentraliseerde, naar Frans model gestructureerde, Jacobijnse staat. Een vazal-staat, een verlengstuk van het eigenlijke Frankrijk.

En daardoor werd tevens afbreuk gedaan aan de diep in ons verleden geankerde gewestelijke verscheidenheid en aan een aantal zeer concrete vrijheden.

Dankzij de Vlaamse beweging, werd aan die fatale wedren naar de volledige opslorping bij een vreemd vol, een einde gesteld. Louis Gueuning heeft ooit eens geschreven (en hij was n.b. een ‘Waal’): “De Vlaamse Beweging heeft niet alleen Vlaanderen maar gans België gered.”

Anders gezegd: zonder de Vlaamse Beweging zouden we al lang een zoveelste Frans departement zijn.

Dankzij een jarenlange strijd, die ontelbare persoonlijke offers gekost heeft van de meestal eenvoudige Vlaming, is dit lot ons bespaard gebleven en konden wij voor 95% dan toch onze gelijkberechtiging afdwingen.

De Franstaligen, door hun leiders slecht voorgelicht en zelfs bedrogen, werden brutaal met dit, in hun ogen abnormale, om niet te zeggen onduldbare, feit geconfronteerd. Voor velen onder hen was het alsof de grondvesten der samenleving zelf aan ’t wankelen gingen. Stel u voor: een Belgique dat NIET Frans(-talig) is!!!

Vandaag staan dan ook twee taalgroepen tegenover elkaar, die niet alleen door de taal, maar veel meer nog: psychologisch van elkaar gescheiden zijn.

Dit alles zou vermoedelijk nog wel in goede banen te leiden zijn, als wij beschikten over een sterke, gezonde staat, die zijn natuurlijke rol van hoeder, beschermer der burgerlijke vrijheden en der gewestelijke autonomie nog zou vervullen. Maar onze nochtans goede grondwet (in het toenmalige Europa zelfs zéér progressief) heeft deze provinciale autonomie de nek omgewrongen. En de kracht van de staat werd door het partijenstelsel volledig ondergraven…

Wij zijn thans: een volk zonder staat. En op weg naar de totale anarchie.

Tussen het belgicistisch unitarisme, dat zichzelf overleefd heeft, en het separatisme, staat echter een andere realiteit: deze der historische Lage Landen bij de zee. Dit stuk Europa, dat noch Duits, noch Frans, noch Brits is. En dat juist daarom over zulke enorme geestelijke troeven op het Europese schaakbord beschikt. Vooral deze: om als motor, inspirator te dienen voor een nieuwe Europese eenheid. Als wij er in slagen onze diversiteit (en dus: tegenstellingen) te overbruggen en te organiseren, waarom zouden wij dan niet model kunnen staan voor gans Europa? Wij zijn immers een Micro-Europa! En juist daarom moeten wij er in slagen oonze tegenstellingen om te zetten in verrijkende verscheidenheid. Met eerbied voor het Nederlands en het Frans. Maar niet alleen voor Nederlands en Frans, maar ook voor het Duits, het Letzeburgs, het Waals, het Picardisch… En in het Noorden: het Fries.

Waarom die verscheidenheid niet uitbaten in ons aller voordeel? Alles in onze ligging (noem dat: geopolitiek) wijst er ons toe aan!

Niemand zal beweren dat in België de ene groep haar wil kan opdringen aan de andere.

Om dan nog niet eens te spreken over problemen waarover niemand de oplossing heeft, bv. ‘wat met Brussel’?

Waarom zou men geen oplossing nastreven en aanvaarden, waarin, mits een eenvoudigere (en goedkopere!) structuur elk er partijen een deel van haar verlangens kan terugvingen? Aan de geldende taalwetgeving moet daarvoor niet geraakt worden. Anders gezegd: een oplossing waarbij niemand zijn gezicht hoeft te verliezen. Waarbij de eenheid bewaard blijft (en zelfs uitgebouwd in Europese zin) en tevens een grotere autonomie voor het eigen gewest wordt bekomen.

Wij bedoelen: een federalisme met meer dan twee partners, die enkel tot leven kwamen dankzij de stupiditeiten van 1830, beter: dankzij het separatisme van 1830.

Alle federalistische denkers zijn het er overigens eenparig over eens dat een federalisme met twee (of drie) onzin is.

Het waarom hoeft wel geen tekeningetje. Als uitzondering op de regel zou men kunnen verwijzen naar Tsjechoslovakije. Maar het voorbeeld is niet om prat op te gaan. Dat hoeft geen verklaring. (Zeker aangezien dat gedrocht ondertussen al gebarsten is – red.)

Nu dé vraag: hoeveel partners dan wel? Welke?

Wel, ziehier een voorstel dat o.i. het overwegen waard is. Een federalisme op basis van zes echt-levende provincies, of deelstaten zo men wil. Ook territoriaal en economisch verantwoord. Dus: niet de 9 Belgische provincies, voortvloeiende uit het Napoleonistisch bewind, en dus al even fictief als de ‘Vlaamse’ en ‘Waalse’ gewesten.

Maar steunend op zes grote entiteiten die landschappelijk, economisch, dialectkundig, sociaal, urbanistisch, dit land samenstellen: Vlaanderen, Brabant, Limburg, Henegouwen, Luik, Ardennen. Zes deelstaten die elkaar bovendien taalkundig in evenwicht houden. Welke ‘belgicist’ kan daar iets tegen hebben? Waarom zouden de Walen dat niet aanvaarden?

En waarom zouden de Vlamingen er angst voor hebben? Het zou het separatisme (of: binnen 50 jaar Frankrijk aan de poorten van Vilvoorde!) beletten. Maar het zou ook het unitaire België onder Franstalige hegonomie verbannen. Waarom de gezonde verbeelding inderdaad eens niet aan de macht laten?

Of gaan wij Vlamingen dan voor altijd gebukt onder een minderwaardigheidscomplex?


Vik Eggermont

Branding 10de Jaargang december, P. 12-15, Gastschrijver Vik Eggermont (hoofdredacteur ‘Delta’)
[Integraal overgenomen, spelling aangepast]