Dionysische wijsheid

Dionysische wijsheid

“Eerst zult ge de sirenen ontmoeten, die eenieder betoveren, die geraakt in hun buurt. Voor de man, die komt in hun nabijheid, is de thuiskomst verkeken, als hij niet op zijn hoede is, maar naar hun stem luistert. Hij zal noch zijn vrouw noch zijn kinderen terugzien, die zich al verheugden op zijn komst. Met de betovering van hun lied, dat zij zingen waar zij zitten op een hooggelegen weide, die met het verblekend gebeente van hun slachtoffers bezaaid is, brengen zij de onvoorzichtige in hun ban. Zeil dus snel voorbij die gevaarlijke plaats, en opdat niemand uwer mannen hun vervoerend gezang zal kunnen horen, moet ge hun oren met bijenwas verzegelen, na die eerst gesmolten te hebben. Doch mocht ge zelf hun toverlied willen horen, laat u dan aan handen en voeten vastbinden aan de grote mast. Vrij kunt ge dan genieten van de dubbelzang der Sirenen. Maar zeg het uw mannen tevoren, dat ze nòg vaster nu binden naar mate gij dringender smeekt om ontbonden te worden.” (Circe aan Odysseus) (1)

Het dionysisme dat Friedrich Nietzsche (1844–1900) uitdraagt is een tragische levensvisie, waarin de mens voortdurend in de afgrond kijkt. Het is een existentiële grondervaring waardoor de mens het Zijn ervaart door de belevenis van gewelddadige natuurkrachten.

Dionysos stond centraal in de Nietzscheaanse filosofie als symbool voor het immense, de oerkracht van het bestaan. Volgens Nietzsche was Odysseus de belichaming van de dionysische wijsheid. Het bovenstaande citaat interpreteert Nietzsche dan ook als volgt: Odysseus ‘hoort het immense, maar om zichzelf te behoeden accepteert hij de ketenen van de cultuur’ (2) . Het immense was de rusteloze drang om de sirenen te aanhoren, maar om zichzelf te redden liet Odysseus zich vastketenen op raad van Circe. Dat is dionysische wijsheid.

Welke toepassing heeft die wijsheid nu op de Nietzscheaanse filosofie? Omdat Nietzsche God dood heeft verklaard, wordt het leven zinloos. Deze zinloosheid kenmerkt het nihilisme waarvoor Nietzsche waarschuwt. Enkel de dionysische Übermensch kan zichzelf uit die zinloosheid trekken, door het immense te trotseren. Net zoals Odysseus deed toen hij de sirenen aanhoorde. Maar wie zich volledig overgeeft aan de dionysische levenslust, zal daaraan ten onder gaan. Dat is ook de reden waarom Odysseus zich laat vastketenen. Die ketens staan symbool voor de apollinische regulator, dat het dionysische streven beheerst. Het is relevant om de huidige decadentie van Europa te vergelijken met de bedreiging van het nihilisme in de tijd van Nietzsche. Ook vandaag moeten wij de dreiging van het nihilisme trotseren. Toch moeten wij deze dionysische drift kunnen beheersen, om te voorkomen dat we ons in het verderf storten.

Maar helaas slaapt Europa. De eenzame doler die God dood verklaart in ‘De Vrolijke Wetenschap’ (3) zei dat dit nog niet tot de oren der mensen is gekomen. Daarom werd hij door iedereen uitgelachen. Maar de daad, namelijk de dood van God, was reeds verricht.


Heimdallr
Comillito NSV!-Antwerpen
Stud. rer. hist.

[Heimdallr is Commilito en medewerker aan de Nationalistische Vormingscel. De meningen geuit in dit opiniestuk weerspiegelen echter niet noodzakelijk deze van de NSV!]

(1) Homerus, Odyssea, Kempische Boekhandel, Retie, 1959, 586
(2) SAFRANSKI, Rüdiger, Nietzsche, een biografie van zijn denken, Olympus, s.l., 2006, 71
(3) NIETZSCHE , Friedrich, De Vrolijke Wetenschap, Amsterdam, 2007, 130